تجهیزات آتش نشانی چیست؟

آتش نشانی جزو مشاغل سخت و دشوار است. سخت کوشی و فداکار بودن از خصوصیات اصلی و بارز  آتش نشانان عزیز است که برای نجات جان دیگران از جان خود می گذرند. اطفای حریق تنها وظیفه آتش نشان‌ نیست، آن ها برای هر عملیات نجاتی به تجهیزات آتش نشانی و ایمنی نیاز دارند تا هم وظیفه خود را به خوبی انجام دهند و هم در عملیات دچار صدمات فیزیکی نشوند. سازمان آتشنشانی  برای مقابله  با انواع حوادث  علاوه بر نیروهای متخصص، به تجهیزات ضروری امداد و نجات هم نیاز دارد.

تجهیزات آتش نشانی به وسایلی گفته می شود که آتش نشانان در عملیات اطفاء حریق و امداد رسانی به گرفتار شدگان در آتش از آنها استفاده کرده و عملیات امداد و نجات و اطفای حریق را انجام می دهند. با توجه به گسترش صنعت و تراکم جمعیت و استفاده گسترده از مواد آتش زا و قابل اشتعال نیاز به وجود سازمانی جهت امداد رسانی و اطفای حریق احساس کردید.

به این منظور شهرهاو کشورهای مختلف از جمله ایران عزیزمان و همچنین سازمان های آتش نشانی تهران و سایر استان ها در حال فعالیت هستند تا بهترین خدمات را به مردم عزیز ارائه دهند.

تجهیزات آتش نشانی دارای انواع مختلفی هستند که می توان به تجهیزات اطفا حریق و سیستم اعلام حریق اشاره کرد. برای بسیاری از افراد قیمت انواع تجهیزات آتش نشانی مهم بوده و خرید تجهیزات آتش نشانی شاید نیازمند اطلاعاتی باشد.

انواع تجهیزات آتش نشانی صنعتی

شیلنگ آتش نشانی (هوزریل)

شیلنگ آتش نشانی یا هوزریل از تجهیزات آتش نشانی در جنس های مختلف و با متراژ و قطرهای متفاوت در بازار موجود می باشند. شیلنگ های آتش نشانی را می توان به دو دسته تقسیم کرد: شیلنگ های آپارتمانی و شیلنگ ماشین های آتش نشانی.  شیلنگ های آتش‌نشانی آپارتمانی، اصولا در مکانی در پارکینگ  یا  حیاط  آپارتمان ها تعبیه می شوند که به توان از آب پرفشار انشعاب اصلی جهت خاموش کردن آتش در آپارتمان استفاده کرد. اصولا مقاومت و قطر این شیلنگ ها از شیلنگ های معمولی بسیار بیشتر است.
شلنگ خودروهای آتش نشانی، نسبت به مورد مشابه خود در آپارتمان ها دهانه ی بزرگتری دارد، اما انعطاف آن ها بیشتر بوده و به راحتی جمع می شوند. وزن آن ها نیز به خاطر اینکه باید مرتبا به مکان های متفاوت شهری حمل شوند سبک است. فشار ناشی از پرتاب آب توسط این شیلنگ ها به قدری است که گاهی نیاز است که چند نفر نازل آن را نگه دارند.

شلنگ به عنوان یکی از اصلی ترین وسایل آتش نشانی که برای اطفا حریق استفاده می شود باید از بهترین متریال ساخته شود تا در برابر حرارت صدمه نبیند.  امروزه با  ساختن شلنگ های آتش نشانی  از لاستیک مقاومت  شلنگ ها  را در برابر  حرارت و آتش  افزایش داده‌اند. شلنگ های لاستیکی به شلنگ های نسوز معروف هستند اما برای جابجا نمودن آب در مسافت های طولانی نمی‌توان از آنها استفاده نمود.

در این موارد استفاده از شلنگ های پارچه کاربرد بیشتری دارد زیرا می توان آنها به شکل کوچکی جمع نمود و همیشه به همراه داشت اما شلنگ لاستیکی را نمی توان در طول های بسیار زیاد در محیط کوچک ماشین آتش نشانی به همراه داشت. نوعی دیگر از شلنگ آتش نشانی وجود دارد که به شکل لوله های فلزی و خرطومی هستند و کاربرد مخصوص خود را دارند.

شیرهای آتش نشانی

در سیستم آتش نشانی،  شیرآلات  وظیفه  کنترل جریان آب و  همچنین قطع و وصل کردن آن را بر عهده دارند. انواع شیرهای آتش نشانی مورد استفاده در کشورمان به شرح زیر می باشند:

  • شیرفلکه‌ آتش نشانی

شیرفلکه های آتش نشانی معمولا در ابتدای سیستم لوله کشی آتش نشانی قرار دارند. این شیرفلکه ها در دو نوع شیرفلکه معمولی و شیرفلکه تنظیم فشار مورد استفاده هستند؛ شیرفلکه تنظیم فشار با داشتن مکانیزم کنترل میزان بسته شدن فلکه، فشار آب را بعد از شیرفلکه در محدوده خاصی کنترل می نماید.

  • شیر ایستاده آتش نشانی (هایدرانت)

شیرهای ایستاده در دو نوع سطحی و مدفون، عموما در معابر شهری قرار دارند و برای عملیات اطفای حریق با فشار بالا استفاده می شوند. هیدرانت آتش نشانی از تجهیزات آتش نشانی در دو نوع ایستاده و فنی در بازار موجود می باشد و در محیط های پر رفت و آمد در خیابان نصب می گردد.

هیدرانت آتش نشانی جزء تجهیزات اطفاء حریق است که در سطح شهر توسط شهرداری تعبیه شده اند. مخزن آب هیدرانت می توان به شکل زمینی و سطحی تامین شود. این تجهیزات کمک بزرگی به آتش نشان ها می‌کند تا بتوانند به مخزن بزرگی از آب دسترسی داشته باشند و بدون معطلی برای رسیدن ماشین آتش نشانی پسرو شروع به خاموش نمودن حریق نمایند.

  • شیر فشار شکن

شیرهای فشار شکن برای کنترل و ثبات فشار در ابتدای سیستم لوله کشی آتش نشانی مانند قرقره های دارای شیلنگ تخت، مورد استفاده قرار می گیرند. اختلاف اصلی شیر فشار شکن با شیرفلکه تنظیم فشار این است که شیر فشار شکن مخصوص کنترل و تثبیت فشار بوده، اما شیرفلکه ها قابلیت قطع و وصل جریان آب را دارند.

کوپلینگ آتش نشانی

از کوپلینگ آتش نشانی جهت اتصال شیلنگ آتش نشانی استفاده می گردد. کوپلینگ های آتش نشانی از جنس های مختلفی ساخته می‌شوند. جنس آنها معمولا از فولاد، استیل (فولاد ضد زنگ)، آلومینیوم، برنج و یا پلاستیک می‌باشد. محصولاتی که از جنس آلومینیوم هستند، نسبت به نمونه برنجی بسیار سبک تر بوده و دارای مقاومت بالایی در برابر فشار و ضربه می‌باشند.کارایی کوپلینگ ها به این صورت است که سبب اتصال دو شیلنگ به یکدیگر می‌شوند.

از کوپلینگ ها به صورت جفت استفاده می شود که از طریق سیم پیچی با سیم نرم گالوانیزه به دو سر شیلنگ متصل می‌گردند  کوپلینگ  وسیله ای مکانیکی است که  شفت های مشابه  یا غیر مشابه  را در ماشین ها برای انتقال نیرو و حرکت به هم وصل می کند. اما در تجهیزات آتش نشانی و اعلام اطفا حریق کوپلینگ آتش نشانی در اصل وسیله است برای اتصال شیلنگ های آتش نشانی، نازل ها و سایر تجهیزات آتش نشانی به یکدیگر. اتصال ایمن در این دستگاه باعث شده که به آب یا سایر عوامل آتش نشانی اجازه دهد تا بدون نشتی از یک جز به جز دیگر جریان پیدا کند.

اطفا حریق از وظایف اصلی آتش نشانان است. برای انجام این کار،   آتش  نشانان  از طیف  گسترده ای از تجهیزات استفاده می کنند که برای  رساندن عوامل سرکوب کننده به داخل آتش طراحی شده اند.  آب و فوم دو ماده پرمصرف برای خاموش کردن آتش هستند که از طریق یک زنجیره هیدرولیک که با پمپ های ماشین آتش نشانی شروع می شود، با شیلنگ های آتش نشانی ادامه می یابد و با یک نازل پایان می یابد، فرستاده می شوند.

آچار کوپلینگ   یک آچار   همه کاره  و پرکاربرد   در      عملیات های آتش نشانی است. از این آچار در باز و بسته کردن اتصالات، باز کردن درب  بشکه ها  و باز کردن شیر های آتش نشانی موجود در معابر عمومی، استفاده می شود. به علت وزن زیاد لباس آتش نشانان، استفاده از یک آچار چند منظوره سبک بهتر از حمل چند آچار با کاربرد های مختلف است.

جعبه آتش نشانی (فایر باکس)

جعبه آتش نشانی محلی برای نگهداری تجهیزات اطفا حریق و تجهیزات امداد و نجات است، معمولا جعبه ها در محلی که دسترسی به آن راحت باشد و دیده شوند نصب می شوند و در آن کپسول ، جعبه کمک های اولیه ، شیلنگ و سایر وسایل آتش نشانی نگهداری می شوند

یکی از پرکاربردترین تجهیزات اطفای حریق، جعبه آتش نشانی است. فایر باکس محل مناسبی برای نگهداری از ابزارها و وسایل آتش نشانی است، که در ابعاد، طرح ها و عملکرد های گوناگون ساخته می شوند. دو ویژگی اساسی جعبه آتش نشانی، کیفیت و مقاومت آن است زیرا تمام این تجهیزات برای مقابله با آتش سوزی در شرایط بحرانی قرار می گیرند و بایستی همیشه بهترین کیفیت را داشته و آماده به کار باشند. جعبه های آتش نشانی که در شرایط آب و هوایی متفاوتی وجود دارند، معمولا از جنس فایبرگلاس هستند و با ویژگی های خاصی تولید می شوند؛ مانند استفاده از رنگ های پوششی خاص یا ورق های ضد زنگ استیل در ساخت جعبه هایی که برای مکان های بسته یا آب و هوای مرطوب استفاده می شوند. معمولا در این مناطق استفاده از جعبه آتش نشانی فلزی چندان مناسب نبوده و قابلیت های خود را از دست می دهد.

مانیتور آتش نشانی

 وسیله ای جهت استفاده آتش نشان ها جهت پرتاب آب به صورت ناگهانی  جهت اطفاء حریق. مانیتور آتش نشانی یک جت آبی با ظرفیت بالا می باشد که قابلیت کنترل اطفای حریق دستی یا سیستم های حفاظت اتوماتیک آتش را دارد. از مانیتورهای آتش نشانی بیشتر در قایق های آتش نشانی، یدک کش ها و کامیون های آتش نشانی بزرگ برای اطفای حریق دستی استفاده می شود.

اسپرینکلر

 آب پاش های سقفی جهت اطفاء حریق که در انواع پایین زن، بالا زن، مخفی موجود می باشد. امروزه در ساخت سازه های تجاری و مسکونی، سیستم های آب پاش مخصوصی تعبیه می شوند. نحوه عملکرد و فعال شدن این سیستم ها به نوع سنسورشان بستگی دارد؛ عموما سیستم های آب پاش قدرت تشخیص دود، دما یا هر دو را دارند. اسپرینکلرها یکی از موثرترین، ایمن ترین و بصرفه ترین تجهیزات اطفای حریق هستند. این سیستم ابزاری اتوماتیک برای مهار مراحل اولیه آتش سوزی است که از نظر عملکرد دو دسته می باشند؛ یکی اسپرینکلر واکنش سریع و دیگری اسپرینکلر واکنش استاندارد است.

سیستم های واکنش سریع هنگام حوادث و شرایط یکسان خطر، سریع تر از سیستم های واکنش استاندارد فعال می شوند. به همین دلیل استاندارد بین المللی NFPA نیز، بر استفاده از اسپرینکلرهای واکنش سریع در محیط های مسکونی، تجاری، اداری و محل زندگی انسان ها تاکید دارد.  منظور از NFPA، انجمن ملی آتش نشانی آمریکا است که در آن قوانین و استاندارد هایی برای ایمنی و هر گونه مقابله و حفاظت در برابر آتش تعریف می شود.

یک دمای خاص روی آن ها به صورت پیش فرض تنظیم شده و در هنگام رسیدن به آن دما با الگو های خاص اقدام به اسپری کردن آب می­کنند.اسپرینکلر ها را بر اساس نوع اتصال به سه نوع بالا زن، پایین زن، بغل زن (دیوار زن ) تقسیم می­ کنند. این دستگاه به عنوان یکی از تجهیزات اطفا حریق که در ساختمان ها نصب می‌شود می توان تا حد زیادی از بروز خطرات جبران ناپذیر جلوگیری نماید. در ساختمان هایی که این تجهیزات نصب می‌شود با شروع کوچکترین آتش سوزی آب تخلیه شده و از بزرگ شدن آتش و سرایت آن به دیگر وسایل پیشگیری می‌شود.

پمپ آتش نشانی

یکی از اصلی ترین بخش از تجهیزات آتش نشانی پمپ آتش نشانی می باشد  که آب مورد نیاز عملیات اطفا حریق را جهت فعال کردن تجهیزات نصب شده در محل و یا محلی که آب تعبیه نشده است تامین می کند.

انواع پمپ آتش نشانی

پمپ های آتش نشانی انواع مختلفی دارند که از جمله می تواند به موارد زیر اشاره کرد:

  • پمپ آتش نشانی عمودی خطی (Vertical In Line Fire Pump)
  • پمپ آتش نشانی عمودی توربینی (Vertical Turbine Fire Pump)
  • پمپ آتش نشانی سانتریفیوژ افقی (End Suction Pump)
  • پمپ آتش نشانی دو مکشه (Split Case Pump)
  • بوستر پمپ آتش نشانی: مجموعه ای از پمپ و تابلو برق و شیرآلات جهت تامین آب نازل ها و اسپرینکلر هنگام اطفاء حریق